Rodzice często zastanawiają się czy mowa ich dziecka rozwija się prawidłowo? czy może powinno ono znaleźć się pod opieką logopedy?

Chcąc odpowiedzieć na to pytanie warto zwrócić uwagę na to, że proces rozwoju mowy przebiega etapami i trwa kilka lat. Czas ich pojawienia się jest w zasadzie stały, ale dopuszczalne są pewne przesunięcia, nie większe jednak niż pół roku. W naturalnym rozwoju mowy dziecka wyróżniamy następujące okresy:

Okres melodii (do 1 r. ż.), to stadium przedjęzykowe, w czasie którego pojawiają się dwa bardzo ważne dla rozwoju mowy podokresy: głużenie – odruch bezwarunkowy, głużą także dzieci niesłyszące, oraz gaworzenie – (5-7 m), gaworzą tylko dzieci słyszące. Jeżeli do 7 miesiąca życia dziecko nie gaworzy, to konieczna jest konsultacja logopedyczna.

Okres melodii kończy się następującymi osiągnięciami:

• Pod koniec 1 roku życia pojawiają się pierwsze słowa wypowiadane ze zrozumieniem. Składają się one z sylab: ma-ta-ba-la.
• Roczne dziecko rozumie mowę dorosłych – rozumienie mowy wyprzedza jej formę czynną: mało mówi, bardzo dużo rozumie.
• Spełnia proste polecenia, zna swoje imię, pokazuje części ciała.

Okres wyrazu (1-2 rok życia) w tym okresie opanowuje wszystkie samogłoski (bez nosowych: ę, ą) i sporo spółgłosek: p, b, p’, m, t, d, k, k’, n, ń czasem ś, ć.

Pod koniec 2 roku życia dziecko operuje kilkudziesięcioma poprawnie wymawianymi wyrazami i ogromną liczbą zastępczych. Zaczyna budowanie zdania.

Okres zdania (2-3 rok życia) mowa jest dalej doskonalona. Dziecko powinno już wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe. Opanowane spółgłoski to:

• wargowe – p, b, m, p’, b’, m’,
• wargowo-zębowe – w-f, w’-f,
• środkowojęzykowe – s’, z’, c’, dz’, n’, k’, g’,
• tylnojęzykowe – k, g, ch
• oraz c, t, d, n, l, ł, j.

W okresie tym następuje gwałtowny rozwój słownictwa. Następują próby wypowiedzi 2-3 wyrazowych.

Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia) – to czas opanowywania bardzo trudnych głosek: sz, ż, cz, dź, r oraz ich różnicowania z: s, z, c, dz i s’, z’, c’, dz’, r i l.

W wieku od 3 do 5 lat słownik dziecka wzbogaca się ilościowo i jakościowo. Operuje ono rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, przysłówkami i zaimkami.

Co jeszcze powinno zaniepokoić uważnego rodzica:

• Dziecko artykułując wsuwa język między zęby lub opiera go o wargę. Na każdym etapie rozwoju mowy jest to wada, z której się niestety nie wyrasta. Im dłużej to trwa tym mocniej wada się utrwala.
• Podejrzenie niewłaściwej budowy narządów mowy twojego dziecka lub problemów z jego słuchem.
• Twoje dziecko mówi przez nos.
• Trzylatek nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych (a, e, o, u, i, y).
• Czterolatek zamienia głoski dźwięczne na bezdźwięczne: d na t (daj - taj), w na f (woda - fota), b na p (buda - puta), g na k (noga - noka).

W tych kilku słowach opisaliśmy Państwu jak powinien przebiegać rozwój mowy dziecka i jakie są możliwe nieprawidłowości. Jeśli są jakiekolwiek oznaki sugerujące nieprawidłowości w wymowie należy udać się na konsultację do logopedy. Oceni on budowę narządów artykulacyjnych, sprawdzi czy dziecko dobrze słyszy, prawidłowo oddycha i przełyka.

W razie potrzeby logopeda dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń i pokaże jak je wykonywać. Ważne jest, aby skorygować wadę zanim dziecko rozpocznie naukę czytania i pisania, to pozwoli zapobiec dalszym trudnościom. Zlikwidowanie wad wymowy (zwłaszcza tych utrwalonych) wymaga czasu.